Zasłaniasz wszystkie okna. Co minutę zaglądasz przez judasza. Czujesz, że znajomi, policja lub po prostu “oni” cały czas Cię śledzą. Albo nieustannie negatywnie komentują Twoje poczynania. Być może przyjąłeś bardzo dużą dawkę lub też od wielu dni jesteś w ciągu zażywania amfetaminy czy jej pochodnych. Prawdopodobnie przechodzisz bardzo poważny stan, jakim jest psychoza amfetaminowa. Czy może się on przerodzić w schizofrenię?
Amfetamina i jej wpływ na psychikę
Amfetamina to stymulant, który silnie wpływa na układ nerwowy – przyspiesza procesy myślowe, podnosi energię i pewność siebie. Krótkoterminowe efekty działania amfetaminy i jej pochodnych mogą się wydawać bardzo pociągające. Szczególnie dla osób z deficytami emocjonalnymi lub zaburzeniami, takimi jak ADHD, które mogą predysponować do regulowania swojego samopoczucia substancjami i rozwoju uzależnień. Najbardziej pożądane skutki zażycia to poczucie mocy, wyostrzona koncentracja, wzrost wydolności fizycznej, pobudzenie seksualne i ogólna euforia. Te przelotne efekty w miarę zażywania ustawicznie słabną, robiąc coraz więcej miejsca dla długotrwałych konsekwencji brania. Do amfetaminowych “zjazdów” należą zaburzenia depresyjno-lękowe, agresja, dezorientacja, rozbicie i wyczerpanie. Dalej jest jeszcze bardziej dramatyczna i przytoczona na wstępie psychoza amfetaminowa.
Jakie są objawy psychozy amfetaminowej?
Jak konkretnie amfetamina zmienia funkcjonowanie układu nerwowego? Przede wszystkim hamuje wychwyt zwrotny dopaminy. Ujmując to prościej, amfetamina powoduje znaczny wzrost stężenia neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za regulowanie nastroju, motywacji i reakcji emocjonalnych. Długotrwale zażywając ten stymulant, wystawiasz swój mózg na coraz większe przeciążenia, gwałtowne zaburzenia równowagi chemicznej i ogólne rozregulowanie. To zaś w połączeniu z indywidualnymi predyspozycjami psychiki lub też w zderzeniu z wielodniowym brakiem snu może prowadzić do ogólnych nieprawidłowości w postrzeganiu rzeczywistości. Ten stan umysłu to właśnie psychoza amfetaminowa.
Do najbardziej typowych objawów psychozy amfetaminowej należą wspomniane we wstępie artykułu urojenia prześladowcze – przekonanie, że ktoś Cię śledzi. Mogą im towarzyszyć halucynacje i omamy, czyli fałszywe, ale bardzo realistyczne wrażenia zmysłowe. Wówczas przykładowo słyszysz głosy, które zwykle wypowiadają krytyczne i niepokojące wobec Ciebie słowa (urojenia ksobne). Omamy mogą dotyczyć każdego zmysłu – oprócz słuchu i wzroku również dotyku, węchu oraz smaku. Skrajnie przerażającym przejawem takich przeżyć są halucynacje skórne. Człowiek przechodzący psychozę jest wtedy przekonany, że po jego skórze lub pod jej powierzchnią pełzają ciała obce, które mogą przypominać owady. Na tym jednak galeria urojonych, choć tak realnie odczuwanych okropności się nie kończy. W psychozie można jeszcze doświadczać urojeń oddziaływania (przekonanie, że twoje myśli, uczucia lub zachowania ulegają wpływowi innych osób, postaci lub rzeczy), a także urojeń odsłonięcia (“inni” zabierają Twoje myśli i ujawniają je na “zewnątrz”).
Do objawów psychozy związanych z myśleniem dochodzą te łączone z zachowaniem – pobudzenie ruchowe i niezborność wypowiedzi, czyli wyrzucanie z siebie ciągów słów pozbawionych logiki i sensu. Natomiast od strony emocji i postaw, oprócz urojeniowej podejrzliwości, może wystąpić silny lęk lub wręcz atak paniki.
Czym jest schizofrenia?
Aby lepiej zrozumieć możliwe konsekwencje zażywania amfetaminy, warto dokładniej przyjrzeć się rozróżnieniu między psychozą a schizofrenią. Psychoza amfetaminowa to zespół objawów opisanych wyżej, natomiast schizofrenia to przewlekła choroba, która przejawia się występowaniem zaburzeń psychotycznych i szeregu innych możliwych symptomów.
To oznacza, że osoba ze schizofrenią oprócz urojeń i omamów może doświadczać również tzw. objawów negatywnych. Chory wtedy stopniowo wycofuje się z dotychczasowych aktywności. Zatraca zdolność do planowania i podejmowania bardziej złożonych działań prowadzących do realizacji życiowych celów. Ogólnej apatii może towarzyszyć zubożenie wypowiedzi, ograniczenie lub całkowity brak własnej woli, spowolnienie ruchowe, trudności z pamięcią i koncentracją czy wreszcie znaczące zmniejszenie dbałości o siebie.
Wszystko to może prowadzić do całkowitej utraty zainteresowań oraz wycofania społecznego u cierpiącego na schizofrenię. Bierności w działaniu może towarzyszyć zobojętnienie uczuciowe i anhedonia, czyli obniżona zdolność do odczuwania przyjemności lub wręcz jej całkowity brak.
Amfetamina, psychoza, schizofrenia – jakie jest ryzyko?
Nałogowe zażywanie amfetaminy może nieuchronnie prowadzić do wystąpienia psychoz amfetaminowych bardzo podobnych do tych doświadczanych w schizofrenii. Istotnym czynnikiem różniącym stan psychozy od choroby schizofrenii jest długość występowania objawów. Psychoza amfetaminowa mija po kilku dniach, tygodniach czy nawet miesiącach, natomiast symptomy nieleczonej schizofrenii utrzymują są trwałe. Obejmują też szerszy zakres zaburzeń – oprócz psychotycznych urojeń i omamów jest to wspomniane wyłączenie z dawnego trybu funkcjonowania społecznego i umysłowego, a także zubożenie odczuwania.
Ważnym czynnikiem ryzyka zapadnięcia na schizofrenię są predyspozycje genetyczne danej osoby i wcześniejsze występowanie tej choroby wśród członków najbliższej rodziny. Dla takiego człowieka intensywne przyjmowanie amfetaminy i jej pochodnych nie staje się źródłem choroby, tylko przyczyną jej ujawnienia. Podobnie zresztą dzieje się w wypadku nadużywania innych substancji zmieniających świadomość – szczególnie marihuany, alkoholu i halucynogenów. Schizofrenia, jak i depresja, zostaje wtedy niejako wybudzona z uśpienia w miarę rozwoju uzależnienia.
Nawet jednak bez dodatkowych predyspozycji dziedzicznych nie można zupełnie wykluczyć ryzyka wystąpienia schizofrenii u osoby, która nadużywa stymulantów, takich jak amfetamina. Każdy kolejny epizod psychotyczny wywołany zażywaniem tej grupy narkotyków to bardzo poważny kryzys dla całego układu nerwowego. Choć nie wywołuje automatycznie schizofrenii, to zwiększa zagrożenie jej wystąpienia – podobnie jak innych schorzeń o naturze neurologicznej i wiążących się z ryzykiem trwałej niepełnosprawności czy wręcz śmierci.
Jak sobie pomóc?
Zarówno w przypadku schizofrenii, jak i psychozy amfetaminowej, pomoc jest jak najbardziej możliwa. Objawy schizofrenii, dzięki połączeniu trwałej farmakoterapii, psychoterapii i psychoedukacji mogą ustąpić zupełnie lub też w stopniu umożliwiającym powrót do codziennego funkcjonowania.
Podobnie z psychozą amfetaminową, która wymaga najpierw leczenia szpitalnego, aby zwalczyć jej najostrzejsze objawy. Następnie zaś niezbędne jest natychmiastowe podjęcie terapii uzależnienia, które wywołało współwystępujące problemy psychiczne.
W piśmie chińskim jeden znak może mieć wiele różnych znaczeń. Tak jest na przykład ze znakiem, który oznacza jednocześnie “kryzys”, jak i “szansę”. Skrajnie kryzysowe doświadczenie psychozy, zarówno tej czysto ponarkotykowej, jak i tej schizofrenicznej, może być dla uzależnionego właśnie taką szansą. Punktem zwrotnym, w którym zyska on motywację do podjęcia leczenia.
Jeżeli Ty lub bliska Ci osoba dotarła do tego punktu, zadzwoń: 602 141 942. Wyjaśnimy Ci, jak wygląda pobyt w naszym ośrodku oraz odpowiemy na resztę pytań.