Uzależnienie. Słowo, które budzi lęk, wstyd, poczucie bezradności. Działając jak wir, wciąga w coraz głębszy mrok, izolując od bliskich, niszcząc zdrowie i marzenia. Niniejszy tekst ma na celu wyjaśnienie przyczyny uzależnień oraz wskazanie drogi do wyzwolenia. Poniżej przyjrzymy się bliżej czynnikom powodującym chorobę, a także korzyściom płynącym z terapii.
Sprawdź, o czym piszemy:
- Wpływ genów na ryzyko uzależnienia
- Rola środowiska w rozwoju uzależnienia
- Jak działa mechanizm uzależnienia w mózgu
- Psychologiczne przyczyny sięgania po używki
- Korzyści z podjęcia terapii uzależnień
Genetyczne predyspozycje – nadal decydujesz Ty
Czy uzależnienie jest dziedziczne? Po części tak. Badania, na przykład te przeprowadzone na bliźniętach jednojajowych (Kendler et al., 2003), wskazują, że geny mogą odpowiadać nawet za 40-60% ryzyka rozwoju uzależnienia. Można to porównać do naładowanej broni, którą predyspozycje genetyczne ładują, ale to jednostka decyduje, czy pociągnie za spust. Posiadanie predyspozycji nie oznacza automatycznie uzależnienia. To jedynie zwiększone ryzyko, które można minimalizować poprzez świadome wybory i zdrowy styl życia.
- Należy pamiętać: Predyspozycje genetyczne to nie przeznaczenie.
Środowisko – pole bitwy o wolność
Wyobraźmy sobie dorastanie w domu, gdzie alkohol jest na porządku dziennym, a narkotyki traktuje się jak lekarstwo na stres. W takim otoczeniu trudno wykształcić zdrowe nawyki, gdyż to jak uczyć się pływać na środku oceanu podczas sztormu. Podobnie działa trauma, przemoc, zaniedbanie emocjonalne – czynniki te osłabiają odporność psychiczną i zwiększają ryzyko sięgnięcia po używki (Anda et al., 2006).
- Czynniki środowiskowe zwiększające ryzyko uzależnienia:
- dorastanie w rodzinie z problemem alkoholowym lub narkomanią,
- doświadczenie traumy, przemocy, zaniedbania,
- presja rówieśnicza,
- łatwy dostęp do substancji psychoaktywnych.
Mechanizm uzależnienia – dopaminowa pułapka
Mózg ludzki uwielbia nagrody. Kiedy robimy coś przyjemnego, uwalnia się dopamina – hormon szczęścia. Problem w tym, że substancje psychoaktywne czy hazard działają na ten system jak dopaminowa bomba. Mózg szybko się przyzwyczaja i domaga się coraz większych dawek, żeby poczuć to samo. Z czasem naturalne źródła przyjemności przestają wystarczać. Wtedy zaczyna się prawdziwy problem, bo bez “dawki” pojawiają się negatywne objawy:
- Objawy odstawienia:
- lęk,
- depresja,
- rozdrażnienie,
- bezsenność,
- bóle mięśni,
- silna potrzeba sięgnięcia po substancję.
W ten sposób zaczyna się zaklęte koło. Żeby zniwelować te “niewygodne” odczucia, ponownie sięgasz po używki. Bo wydają się być nie do wytrzymania.
Czynniki psychologiczne – dziura w sercu
Niskie poczucie własnej wartości, trudności w radzeniu sobie z emocjami, problemy w relacjach – wszystko to może prowadzić do szukania ukojenia w uzależnieniu. To jak próba załatania dziury w sercu plastrem. Na chwilę pomaga, ale problem nie znika, a dziura robi się coraz większa. W konsekwencji uzależnienie staje się sposobem na radzenie sobie z bólem, samotnością, poczuciem pustki.
- Przyczyny psychologiczne uzależnienia:
- niskie poczucie własnej wartości,
- trudności w regulacji emocji,
- problemy w relacjach interpersonalnych,
- trauma,
- depresja,
- lęki.
Sięgnij po pomoc – droga do wolności
Powyższe informacje mogą wydawać się przytłaczające. Warto jednak pamiętać, że uzależnienie to choroba, którą można leczyć. Terapia w ośrodku leczenia uzależnień to nie wstyd, to dowód siły i odwagi. To miejsce, w którym można uzyskać wsparcie, zrozumienie, i narzędzia, które pomogą wyrwać się z sideł nałogu. To miejsce, w którym terapeuci pomagają zrozumieć, jakie są przyczyny uzależnień i uczą unikania destrukcyjnych schematów.
- Korzyści z terapii:
- zrozumienie mechanizmów i uzależnienia,
- nauka radzenia sobie z emocjami i trudnymi sytuacjami bez sięgania po używki,
- wsparcie grupy i terapeutów,
- odbudowa relacji z bliskimi,
- powrót do zdrowia i pełni życia.
Każde uzależnienie – od alkoholu, narkotyków, zakupów itd. – to choroba, a choroby można leczyć. Jednak trzeba sięgnąć po pomoc. Samemu się nie da. Zrozumienie przyczyny uzależnień, od predyspozycji genetycznych, przez wpływ środowiska, po mechanizmy psychologiczne, to pierwszy krok w stronę wyzdrowienia. Nie warto czekać, aż uzależnienie zniszczy życie. Ważny jest pierwszy krok. Zadzwoń do ośrodka terapii na numer 602 141 942, jeśli czujesz, że już dłużej nie możesz.
Źródła:
- Kendler, K. S., Prescott, C. A., Neale, M. C., & Kessler, R. C. (2003). The structure of genetic and environmental risk factors for six major psychiatric disorders in women. Archives of general psychiatry, 60(8), 757-766.
- Anda, R. F., Felitti, V. J., Bremner, J. D., Walker, J. D., Whitfield, C., Perry, B. D., … & Dube, S. R. (2006). The enduring effects of abuse and related adverse experiences in childhood. European archives of psychiatry and clinical neuroscience, 256(2), 174-186.