W związku partnerzy stają się częścią siebie. To naturalny etap, gdy ktoś bliski staje się integralną częścią Twojego życia. Starasz się troszczyć o tę osobę w sposób wyjątkowy, inny, niż traktował ją ktokolwiek wcześniej. Jesteście ze sobą na dobre i na złe. Problem pojawia się jednak, gdy jedna z osób zaczyna stawiać partnera ponad sobą. Pojawia się wtedy, ryzyko współuzależnienia.
Współuzależnienie w związku często zaczyna się od dobrych intencji. Rozpoczyna się od pragnienia dbania o swojego partnera i bycia przy nim w najtrudniejszych momentach. Jest to logiczny krok w rozwoju związku, i często powód, dla którego ludzie szukają bliskości – by móc na kimś polegać.
Jednak co w sytuacji, gdy partner zaczyna uzależniać się od drugiej osoby? Pojawia się tutaj ryzyko, gdy jedna strona, pragnąc pomóc, zaczyna nadmiernie angażować się w problemy partnera. Tym samym, zaniedbując przy tym własne potrzeby i swoją tożsamość. Współuzależnienie często rozwija się zwłaszcza w relacjach, w których jedna z osób zmaga się z uzależnieniem od substancji, takich jak alkohol czy narkotyki.
W takich relacjach trudno spojrzeć na siebie obiektywnie. Ponieważ myśli i emocje mogą wywierać na Ciebie silny wpływ. W pewnym momencie relacja, która wcześniej dawała poczucie bezpieczeństwa i komfortu, staje się czymś nienaturalnym i trudnym do rozpoznania. To idealny moment, aby zastanowić się, czy relacja nie zaczyna opierać się na współuzależnieniu.
Jak rozpoznać współuzależnienie w związku?
Osoby współuzależnione mogą zachowywać się w związku w następujący sposób:
1. Zaprzeczanie – Osoby współuzależnione często mają trudności z rozpoznawaniem własnych uczuć, co prowadzi do wypierania emocji i umniejszania swoich doświadczeń. W takich relacjach maskują autentyczne reakcje emocjonalne (np. gniewem lub humorem), zamiast wyrażać je otwarcie. Często wierzą, że partner jest im oddany, mimo że faktycznie pozostaje obojętny lub niezaangażowany.
2. Niska samoocena – Osoby współuzależnione mają trudności z uznaniem własnej wartości, co prowadzi do surowej samooceny oraz wątpliwości przy podejmowaniu decyzji. Niska samoocena powoduje, że poszukują aprobaty u partnera i starają się być jak najlepsze w jego oczach, co często odbywa się kosztem wyrażania własnych potrzeb.
3. Uległość – Przejawiają nadmierną lojalność i mogą pozostawać w toksycznych relacjach przez długi czas z lęku przed opuszczeniem lub odrzuceniem. Osoby współuzależnione unikają konfliktów, rezygnując z wyrażania swoich opinii, przekonań czy uczuć, by zachować harmonię. Często nie chcą uznać prawdy o relacji, aby uniknąć konieczności zmiany.
4. Kontrolowanie – Osoby współuzależnione mogą wierzyć, że inni nie potrafią zadbać o siebie, co wywołuje w nich poczucie odpowiedzialności za ich dobrostan. W psychologii takie zachowanie określa się jako kompleks wybawcy („saviour complex”). Przejawia się on oferowaniem niechcianej pomocy i porad, nawet gdy nikt ich nie potrzebuje. Mogą odczuwać niechęć do innych osób, gdy ich pomoc zostaje odrzucona.
5. Unikanie – Współuzależnieni często stosują komunikację pośrednią, aby unikać konfliktów, posługując się aluzjami i pasywnymi uwagami zamiast bezpośrednich wypowiedzi, co prowadzi do nieporozumień. Tłumią swoje uczucia i potrzeby, aby nie narażać się na zranienie, co skutkuje emocjonalnym dystansem, ponieważ unikają mówienia o tym, co naprawdę myślą i czego potrzebują.
Jak je leczyć?
Będąc w związku współuzależnionym, można odczuwać, że nie ma się swojego głosu. Istotnym elementem leczenia jest jego odzyskanie, a kluczem do tego jest rozpoznanie i akceptacja własnych uczuć. Ponieważ relacja taka skłania do tłumienia prawdziwych emocji, trzeba pozwolić im wypłynąć na powierzchnię. Dzięki temu możliwe jest głębsze zrozumienie siebie. Skuteczną techniką oraz pierwszym krokiem do „odzyskania” głosu i wartości jest prowadzenie dziennika emocji – dzięki niemu zyskujesz przestrzeń, w której możesz być sobą i wyrażać to, co szczerze czujesz.
Współuzależnienie w związku łączy się z kolejną istotną kwestią – samooceną. Aby przestać szukać aprobaty u partnera i odzyskać siłę do wyrażania własnych potrzeb, musisz odbudować poczucie własnej skuteczności. Wyznaczanie osobistych celów i konsekwentne ich realizowanie pozwala to osiągnąć. Dowody udanych działań staną się potwierdzeniem, że jesteś w stanie sobie poradzić – zamiast polegać na opinii partnera. Z biegiem czasu, wraz ze wzrostem poczucia własnej wartości, pojawi się chęć wyrażania swoich potrzeb, ponieważ szacunek do siebie sprzyja trosce o swoje potrzeby.
Znając swoje uczucia, wartość i potrzeby, możesz wyznaczyć nowe, zdrowe granice. Granice są kluczowe dla budowania zdrowej dynamiki w relacji, ponieważ chronią przed nadmiernym poświęcaniem się dla partnera. Tym razem masz fundament, który trudno zburzyć – odzyskujesz swoją przestrzeń i kontrolę nad własnym życiem. To pozwala Ci funkcjonować w relacji, jednocześnie szanując swoje potrzeby i granice.
Kwestia współuzależnienia w związku to delikatny temat. Wymaga on odwagi, by stawić czoła prawdzie i wyrazić chęć zmiany. Nie musisz jednak mierzyć się z tym samodzielnie. Jeśli Ty lub ktoś bliski zmaga się ze współuzależnieniem, skontaktuj się z nami już dziś. Jesteśmy tu, aby Ci pomóc – razem znajdziemy drogę do lepszej przyszłości. Zadzwoń do nas na nr telefonu: 602 141 942.
Bibliografia:
https://coda.org/meeting-materials/patterns-and-characteristics-2011